چوک سه نظام و چوک چهار نظام دو ابزار بسیار مهم برای نگهداری ابزار برشی در دستگاه تراش است که به طور کلی می تواند عملکرد دستگاه را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به نقش مهمی که این ابزار برای نگهداشتن و چرخش قطع کار در حین عملیات تراشکاری برعهده دارد، معمولاً در هنگام انتخاب دستگاه تراش سی ان سی توجه ویژهای به سالم بودن آن و نحوه عملکرد آن می شود.
چوک که در اصطلاح عامیانه با سه نظام و چهار نظام شناخته می شود، دارای قسمت های مجزا است که از طریق فشرده شدن آنها قطعه کار در یک فضای محدود گیر می کند و می توان انواع عملیات های تراشکاری روی آن انجام داد. در حال حاضر دستگاه های موجود در بازار با انواع مختلفی از انواع چوک دستگاه تراش عرضه می شوند که چند نوع متفاوت دارند. پس در ابتدا به معرفی همه آنها خواهیم پرداخت و در انتهای مطلب سه نظام و چهار نظام را با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد.
سه نظام یا یونیورسال
جوک سه نظام در تصویر زیر نشان داده شده است که رایج ترین نوع چوک در دستگاه تراش محسوب می شود. در این ابزار سه فک ساخته شده از جنس فولاد با کیفیت بالا با زاویه ۱۲۰ درجه نسبت به یکدیگر قرار گرفته اند. به هنگام عملیات تراشکاری، هر کدام از این فک های فولادی به سمت ابزار برشی حرکت کرده و به طور کامل روی آن قرار می گیرند.
استفاده از سیستم چرخش پینیون باریک در این ابزار باعث می شود که فک های فولادی به طور همزمان روی قطعه کار قرار گیرند و نوعی فشار متوازن و هماهنگ به آن وارد کنند. بزرگترین مزیت 3 نظام این است که قطعه کار را خیلی سریع و به صورت خودکار می گیرد و امکان خارج شدن قطعه کار از سه فک آن بسیار کم است.
چهار نظام با فک مستقل
در این ابزار فک نگهدارنده قطعه کار با زاویه ۹۰ درجه نسبت به یکدیگر قرار میگیرند و در آن چهار فک با حرکت مستقل قرار گرفته است. این یک ویژگی برجسته در چوک چهار نظام محسوب می شود که حرکت فک های آن کاملاً از یک مستقل بوده و این کار تنظیم قطعه کار را تا حدودی سخت میکند. نکته مهمی که در مورد فک های استفاده شده در این ابزار وجود دارد این است که از جنس فولاد سخت بوده و دارای سه سطح داخلی و یک سطح خارجی است.
معمولاً سطح خارجی برای نگه داشتن اندازه های بزرگ و قطعه کار هایی که از ظرفیت ۴ نظام بزرگتر هستند مناسب است. تولید کنندگان این ابزار دایره های هم محور را در قسمت جلوی چوک حکاکی کردهاند که برای قرار دادن قطعه کار در مرکز ابزار ضروری هستند. معمولاً کسانی که بر روی قطعه کار های سنگین کار می کنند و احتمالاً تراشکاری آنها در حجم وسیعی صورت می گیرد بهتر است که از چهار نظام استفاده کنند.
سه نظام ترکیبی
همانطور که از نام آن پیداست، نوعی حرکت ترکیبی در حرکت فک برای نگه داشتن قطعه کار وجود دارد که یک قسمت آن به صورت همزمان حرکت میکنند و در یک بخش آن هر کدام از فک ها به صورت مستقل حرکت می کند. این باعث میشود که اپراتور دستگاه تراش به دلخواه از یکی از آنها استفاده کند و بهترین گزینه را برای هدف خود انتخاب کند. فک ها در قسمت مستقل به کمک پیچه های جداگانه یا به صورت همزمان به سمت قطعه کار حرکت میکنند. در این ابزارها یک محل مشخص به صورت دندان دندانه در نظر گرفته که اندازه حرکت هر کدام از آنها یکسان است.
این در حالی است که در قسمت حرکت هماهنگ چوک سه نظام، حرکت تمامی قسمت ها با استفاده از یک ابزار و به کمک چرخش یک پین صورت می گیرد و حرکت شعاعی تا رسیدن به قطعه کار ادامه پیدا میکند. بنابراین اپراتور می تواند در هر مورد نوع حرکت فک را با توجه به نیاز خود تعیین کند.
سه نظام مغناطیسی
این نوع سه نظام برای قطعه کارهای بسیار نازک و سبک مناسب است که خصوصیات مغناطیسی آنها را نگه میدارد و توانایی آن به اندازه چوک معمولی دستگاه تراش نیست. به همین دلیل کسانی که کار سنگین روی قطعه کار انجام میدهند، امکان استفاده از این گزینه را ندارند.
نیروی لازم برای نگهداری قطعه کار در 3 نظام مغناطیسی از طریق شار مغناطیسی انتقال شده از طرف سیستم الکتریکی دستگاه به وجود میآید که منجر به تولید یک آهنربای مغناطیسی می شود. البته در برخی از مدل های آنها از یک آهنربای دائمی در درون چوک استفاده شده که منبع اصلی جریان مغناطیسی است. زمانی که دستگاه روشن می شود، شار مغناطیسی در این ابزار فعال شده و نوعی نیروی الکترومغناطیسی ایجاد میکند که برای نگه داشتن قطعه کارهای سبک مناسب است.
سه نظام هیدرولیکی
همانطور که از نام این ابزار پیداست از نیروی هیدرولیکی برای هدایت ابزارهای نگهدارنده استفاده میشود که ممکن است فک های فولادی یا تیغه ها با حرکات شعاعی باشند. این ابزار که معمولاً در تولید انبوه استفاده می شود، عملکردی همانند یک پمپ هیدرولیک دارد و در آن یک سیلندر هیدرولیک یا هوا استفاده شده که نیروی لازم برای حرکت فک را فراهم میکند.
در 3 نظام هیدرولیکی فشار سیال از طریق یک شیر و اهرم به سیلندر انتقال داده می شود و پیستون درون سیلندر می چرخد. حرکت پیستون توسط میله اتصال و ارتباط به فکها انتقال داده میشود که در نهایت قطعه کار را به طور ایمن نگه میدارد.
تفاوت سن نظام و چهار نظام
با توجه به این که درصد بسیار زیادی از دستگاههای تراشکاری به صورت سه نظام و چهار نظام هستند، انتخاب بین آنها به هنگام خرید دستگاه تراش سی ان سی می تواند تاثیر مهمی در عملکرد نهایی ما داشته باشد. بنابراین هر کسی با توجه به شرایط کاری خود می تواند یکی از آنها را انتخاب کند. اما تفاوت این دو ابزار را می توانیم در موارد زیر توضیح دهید:
- حرکت فک ها در چوک سه نظام به صورت همزمان و متناسب با یکدیگر است، این در حالی است که حرکت فک در چهار نظام از یکدیگر مستقل بوده و ممکن است برای هر کدام از آنها یک سیستم متفاوت در نظر گرفته شده باشد.
- عمق برش در چوک سه نظام معمولاً کم است، این در حالی است که چوک چهار نظام برای ایجاد برش های عمیق انتخاب بهتری است.
- در ابزار سه نظام یک دکمه یا یک کلید اصلی برای سفت کردن و شل کردن فک در نظر گرفته شده که کنترل همه آنها را دارد. این در حالی است که برای ابزار چهار نظام چهار کلید اصلی در نظر گرفته شده که هرکدام از آنها یکی از فک ها را کنترل میکند.
- طراحی فک در سه نظام به شکلی است که بستن قطعه کار برای چرخ های نامتقارن امکانپذیر نیست و به شکل ایده آلی قطعه کار را در مرکز نگه میدارد. اما طراحی فک چهار نظام به شکلی است که برای گردش های نامتقارن امکان استفاده داشته و یک گزینه مناسب است.
- در چوک سه نظام دقت مرکزی ابزار کمتر است، اما در چهار نظام دقت محوری بهتر بوده و برای برش های محوری انتخاب بهتری است.
- از لحاظ قدرت وارده به قطعه کار می توانیم بگوییم که چهار نظام قدرت بیشتری نسبت به سه نظام دارد.
- طراحی سه نظام به شکلی است که معمولاً برای قطعه کار های خیلی سنگین از آن استفاده نمی شود، اما چهار نظام انتخاب خوبی برای قطعه کارهای سنگین است و مقاومت آن در برابر حرکات قطعه کار بیشتر است.
احتمالا این مقایسه دیدگاه شما را نسبت به استفاده از یکی از این ابزار ها تغییر داده و به فکر استفاده از یک مدل خاص از آنها هستید. اما تجربه ما نشان داده که به کارگیری هر کدام از این ابزارها بیشتر تحت تأثیر کاربرد و هدف شما قرار دارد. پس در وهله اول در نظر بگیرید که دستگاه را برای چه اهدافی می خواهید و شرایط قطعه کار شما به چه صورت خواهد بود تا بر مبنای آن انتخاب مناسبی داشته باشید.
برای گرفتن اطلاعات فنی در این زمینه می توانید از مطالب زیر هم استفاده کنید:
- آیا تراش cnc دست دوم گزینه خوبی برای سرمایه گذاری است؟
- چند دیدگاه اشتباه در مورد کار با دستگاه cnc و اصلاح آن ها
- چند نکته مهم در مورد انتخاب و بکارگیری خنک کننده دستگاه cnc
- راه اندازی کارگاه cnc با کدام دستگاه توصیه می شود؟
- خنک کننده دستگاه cnc – همه آنچه باید در مورد کولانت دستگاه cnc بدانید
منبع: theengineerspost